М.А. Бакунин (1814-1875 жж.) – ресейлік батыс радикалдардың көрнекті өкілі. Оның философиялық білімі Кант, Фихте, Гегельдің идеяларын меңгеруден басталды. Жас Бакунинге еуропалық...

А.И. Герценнің (1812-1870 жж.) әдеби-философиялық шығармашылығының негізіне халықтық пен орыстың крестьяндық социализмі теориясы жатты. Герценнің көзқарастары қалыптасуына...

В. Белинскийдің (1811-1848 жж.) көзқарастарында публицист және әдебиет сыншысы неміс философиясының, атап айтқанда, романтизм эстетикасының, Шеллингтің, Фихтенің, Гегельдің...

Орыстың ағартушылық философиясында негізгі екі бағытты анық көрсетуге болады. Біріншісі – орыстың ежелгі ортағасырлық алғыфилософиясынан бастау алып, Феофан Прокопович, Дмитрий...

Ш. Құдайбердиев  (1858-1931 жж.) – ағартушы, ғалым, публицист. Ол «Үш анық» кітабында адамның дүниедегі алатын орны туралы айтады. Оның ойынша, алғашқы анық – сенім, ол Жаратушы...

Қазақ халқының рухани мәдениетінің дамуында ХІХ ғасырдың екінші жартысы өзгерістерге толы болды. Қазақ даласындағы Ағартушылық мәдениеттің дамуы да осы кезеңде жүзеге асқан...

XIX ғасырдың екінші жартысынан кейінгі кезеңде Германия мен Францияда «өмір философиясы» деген атау алған жаңа ағым қалыптасты. «Өмір философиясының» негізін салушы Артур...

Сѐрен Кьеркегор  (1813-1855 жж.) – дат теологы, жазушы әрі философ, өзінің еңбектерінде Декартпен, Кантпен, Лейбницпен және Гегельмен пікірталасқа түседі. Ол шығармаларында...

Ұлы неміс математигі, логик және философ Эдмунд Гуссерль (1859-1938 жж.) «Логикалық зерттеулер» атты еңбегінде трансценденталды феноменологияны философиялық жүйе ретінде...

Неміс философы, әрі діндар, әрі филолог Фридрих Эрнст Даниэль Шлейермахер (1768-1834 жж.) қазіргі философиялық герменевтиканың бастауында тұр. Ол «әмбебап герменевтиканың» ғылым...

Неокантшылдық (Канттың ілімін дамытушы философиялық ағым) неміс философиясы жүйенің жасалуы мәселесінде тығырыққа тіреліп, дағдарысқа ұшыраған кезде ХІХ ғасырдың екінші жартысы –...

Позитивизмнің екінші тарихи формасы – махизм мен эмпириокритицизм (Э. Мах, Р. Авенариус және т.б.). Эмпириокритицизм – «таза тәжірибеге» негізделген философиялық жүйе, басқаша –...